Trump'ın gümrük vergisi planlarına mahkemeden pürüz

ABD Başkanı Donald Trump’ın pek çok ülkeye yönelik uygulamaya koyduğu ek gümrük vergilerinin tamamına yakını yargı tarafından kaldırıldı.

ABD Milletlerarası Ticaret Mahkemesi, açıkladığı ilgili kararda, Trump’ın 1977 tarihli “olağanüstü durum” maddesine atıfta bulunarak uygulamaya koyduğu ek gümrük vergileri uygulamasıyla yetkilerini aştığına hükmetti. Mahkeme yargıçları, kelam konusu yasanın “gümrük yetkilerinin sınırsız bir biçimde periyodunu öngören” her türlü yorumun “anayasaya aykırı” olduğunu vurguladı.

Uluslararası Ticaret Mahkemesi’nde sivil ticari uyuşmazlık davalarına bakan üç yargıç, Trump’ın “neredeyse her ülkeden gelen mallara sınırsız ek vergi uygulamak için 1977 tarihli fevkalâde durum maddesine başvuramayacağını” ve “Kongre’nin inanılmaz durum kanunuyla Lidere sınırsız yetkiler devretmediğini” söz etti.

Konuyu ele alan sorumlu mahkemenin, davada, ABD’nin ithalata uyguladığı ek gümrük vergisini yükseltme yetkisini genel olarak sorgulamadığı, yalnızca bu yetkinin Kongre’ye mahsus görüldüğüne hükmettiği aktarıldı. Kararın münasebetine dair evrakta ayrıyeten, 1977 tarihli Memleketler arası Fevkalâde Ekonomik Yetkiler Maddesi’nin (International Emergency Economic Powers Act) Başkan’a sırf acil bir durumda, “alışılmadık ve inanılmaz bir tehditle uğraş için” uygun ekonomik yaptırımlar uygulama yetkisi verdiği de kaydedildi.

Trump idaresinden karara tepki

ABD hükümeti, mahkemenin kararına itiraza hazırlanırken avukatların “ABD Temyiz Mahkemesi’ne başvuracakları bildirildi. Mahkeme, Beyaz Saray’a gümrük vergilerini kaldırmaya yönelik sürecin tamamlaması için on gün mühlet tanımıştı.

Beyaz Saray’dan yapılan birinci değerlendirmede kelam konusu mahkemenin yargıçları, “Ulusal nitelikte inanılmaz durumda neler yapılacağına seçilmiş yargıçların karar veremeyeceği” lisana getirilerek eleştirildi. Hükümet sözcüsü Kush Desai, “yargıdaki bu krizin aşılması ve Lider Trump’ın Amerika’yı tekrar büyük yapması için yürütme organının her türlü imkânının kararlı biçimde kullanılacağını” belirtti. Trump’ın Beyaz Saray’daki en yakın çalışanlarından biri olan danışmanı Stephen Miller de kararı “yargı darbesi” olarak nitelendirdi.

Başkan Donald Trump, Nisan ayı başında birçok ülkeye yüksek ek gümrük vergileri uygulamaya ait karar aldığını duyurmuş lakin kısa bir müddet sonra bunları 90 gün boyunca yüzde onluk bir taban vergi oranına düşürmüştü. ABD tarafından hâlihazırda, arabaların yanı sıra çelik ve alüminyum eserlerine yüzde 25 oranında gümrük vergisi uygulanıyor.

Trump geçen hafta da, Haziran ayından itibaren Avrupa Birliği’nden (AB) ithalata yüzde 50 oranında gümrük vergisi uygulanacağını lisana getirmiş lakin daha sonra AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile yaptığı telefon görüşmesinin akabinde bunu 9 Temmuz’a kadar ertelemeye karar verdiğini açıklamıştı.

Asya borsalarında rahatlama

Trump’ın gümrük vergilerinin engellenmesine ait mahkeme kararının akabinde Perşembe günü Asya borsaları rahat bir nefes alarak pay senetlerine yöneldi. Tokyo’da Nikkei Endeksi yüzde 1,8 artışla 38.409 puana yükselirken, Şanghay Borsası yüzde 0,8 arttı.

Mahkeme kararı, uzmanlara nazaran yatırımcılarda Trump’ın çok taleplerinden geri adım atabileceği umudunu doğururken, City Index analisti Matt Simpson, yatırımcıların “şimdilik bir müddettir yaşanan ekonomik belirsizlikte biraz olsun rahat nefes alabileceği” yorumu yaptı. Lakin Goldman Sachs analistlerine nazaran, mahkeme kararı sektörel özel vergileri kapsamıyor. Ayrıyeten Trump’ın, topluca ve ülkelere has gümrük vergileri uygulama konusunda diğer tüzel araçları da kelam konusu. Goldman analisti Alec Phillips, mahkeme kararının “hükümetin gümrük planları için bir geri adım olsa ve meçhullüğü artırsa da ABD’nin birçok kıymetli ticaret ortağı için son sonucu değiştirmesinin beklenmediğini” lisana getirdi.

DW Türkçe’ye nasıl manisiz erişebilirim?